Ευάγγελος Βενιζέλος: Οι Πρόσκοποι ήταν ένα μεγάλο σχολείο για εμένα

Πως είναι να είσαι Πρόσκοπος και πολιτικός; Περίεργος ή μάλλον ασυνήθιστος συνδυασμός σκεφτήκαμε στην αρχή. Αυτή την απορία θελήσαμε να απαντήσουμε κι έτσι συναντηθήκαμε με τον κ. Ευάγγελο Βενιζέλο, μια μέρα που δεν είχε κοινοβουλευτικές υποχρεώσεις.

Η κουβέντα μας δεν ξεκίνησε από τις πολιτικές εξελίξεις, την κρίση και τις εκλογές, αλλά από τα Λυκόπουλα από όπου κι οι δύο αρχίσαμε τους Προσκόπους. Εσείς πως βρεθήκατε στην Κίνηση, τον ρώτησα. «Στο 41^ο Δημοτικό Σχολείο Θεσσαλονίκης όπου πήγαινα, στην οδό Ικτίνου, στεγαζόντουσαν Πρόσκοποι της Τ.Ε. Αγίου Δημητρίου αλλά και τα Λυκόπουλα των Ναυτοπροσκόπων. Έτσι αρχικά βρέθηκα εκεί στα Λυκόπουλα και λίγο πριν τελειώσω το Δημοτικό βρέθηκα στους Ναυτοπροσκόπους της Θεσσαλονίκης, που ήταν στον Λευκό Πύργο. Υπήρχαν δύο φίλοι του πατέρα μου, παλιά στελέχη της Κίνησης στη Θεσσαλονίκη, προσπαθούσαν να με κάνουν να ασχοληθώ στο Σύστημά τους. Όμως εγώ δεν πήγα εκεί που ήταν αυτοί, αλλά στην  Αγέλη που ήταν στην αυλή του σχολείου μου».

Ο Ευάγγελος Βενιζέλος απαγγέλλει ποίημα σε Χριστουγεννιάτικη εκδήλωση του 41ου Δημοτικού Σχολείου Θεσσαλονίκης.

- Είχατε την παρέα σας δηλαδή από τη γειτονιά;

- Ναι,υπήρχαν παιδιά από το σχολείο μου. Ήταν μια πολύ δραστήρια Αγέλη εκεί.

Η συζήτηση έρχεται στις δύσκολες πολιτικές εξελίξεις που επικρατούσαν στην κοινωνία της Θεσσαλονίκης στα τέλη της δεκαετίας του `60. «Ο πατέρας μου, για πολιτικούς λόγους εκείνη την εποχή, ήταν αντίθετος να ασχοληθώ με τους Προσκόπους. Πίστευε ότι ήταν πολύ συντηρητική Κίνηση, διότι εμείς είχαμε μια άλλη οικογενειακή πολιτική παράδοση.Υπήρχαν πολλές κατηγορίες τότε κατά των Προσκόπων. Όμως, η Προσκοπική Οργάνωση ήταν πολύ προσεκτική και δεν είχε καμιά σχέση με τη δικτατορία. Θα θυμούνται οι παλαιότεροι πως τότε υπήρχε και η απειλή των Αλκίμων. Η χούντα ήθελε να κάνει τους Αλκίμους ένα σώμα φιλοδικτακτορικό. Γι’ αυτό οι Πρόσκοποι ένιωθαν ότι διατηρούν την παράδοση της προδικτατορικής νομιμότητας».

- Ως παιδί το όνομα Βενιζέλος, που είναι «βαρύ σαν ιστορία», σας επηρέασε;

- Είχα την εντύπωση ότι έχουμε κάποια ευθύνη. Η παιδική προσωπική μου ανάμνηση, σε σχέση με αυτό, ήταν όταν πληροφορηθήκαμε τον θάνατο του Σοφοκλή Βενιζέλου παραμονές των εκλογών του 1964. Θυμάμαι την μεγάλη απογοήτευση του πατέρα μου. Χωρίς να έχουμε συγγένεια ήταν κάτι σοκαριστικό για εμάς. Το σποράκι της πολιτικής λοιπόν υπήρχε από την οικογένεια.

Από Λυκόπουλο, στη συνέχεια Ναυτοπρόσκοπος, μοιράζεται μαζί μας εμπειρίες από δράσεις και εκδρομές. Η ομαδική δράση, το παιχνίδι και κυρίως η επαφή με την φύση είναι αυτά που έρχονται στο νου του από εκείνα τα χρόνια. «Τότε δεν υπήρχαν και πολλές φυσιολατρικές δραστηριότητες, όπως τώρα που υπάρχουν οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Είχαμε το πλεονέκτημα της διπλής δράσης. Από τη μία δηλαδή είχαμε μια πλήρη ναυτική δραστηριότητα με βάρκες, ιστιοπλοΐα,κωπηλασία και μεγάλα ταξίδια. Μια δραστηριότητα που ήθελε ναυτοσύνη και είχε και κινδύνους, τους οποίους βέβαια εμείς τότε παραγνωρίζαμε. Ξεκινούσαμε από την Καλαμαριά με τις βάρκες για να πάμε στον Μαρμαρά της Χαλκιδικής. Περνούσαμε με τα χέρια τις βάρκες από την Ποτίδαια, γιατί δεν είχε ανοίξει ακόμα η διώρυγα. Ταυτόχρονα όμως είχαμε και δραστηριότητες στο ύπαιθρο, όπως οι υπόλοιποι Πρόσκοποι, με επίκεντρο τον Χορτιάτη. Εκεί ήταν μια  ωραία, σχεδόν μυθική, εγκατάσταση! Τώρα οι αποστάσεις είναι μηδαμινές, αλλά τότε μας φαίνονταν πολύ σπουδαίο να πάμε εκδρομή στον Χορτιάτη με το σακίδιο, με τα πόδια και μέσα από το μονοπάτι να φτάσουμε στο καταφύγιο. Εκεί υπήρχε ένα υπέροχο τζάκι τον χειμώνα. Στον ίδιο χώρο το καλοκαίρι γινόντουσαν τα περιβόητα Τζαμπορέτα Ενωμοταρχών. Ήταν ωραία δράση γιατί πήγαιναν οι καλύτερα εκπαιδευμένοι.

- Γίνατε λοιπόν και ενωμοτάρχης;

- Βέβαια στα δελφίνια! Κάποια εποχή, αστειευόμενος σε δημοσιογράφους, είχα πει ότι είμαι ο μεγαλύτερος δελφίνος, αφού ήμουν στην Ενωμοτία Δελφινιών!

- Σας έκανε καλό στην πορεία της ζωής σας που ήσασταν τότε Ενωμοτάρχης στην Προσκοπική Ομάδα;

- Πρωτίστως στην Ομάδα δημιούργησα στενούς φίλους που έχω ακόμα. Απέκτησα πολλές εμπειρίες, όχι μόνο πως να ασκείς διοίκηση σε πρόσωπα, αλλά και πως να ασκείς διοίκηση πραγμάτων. Η οργάνωση της κατασκήνωσης για παράδειγμα, αυτό που λέμε σήμερα τα logistics, ήταν ένα μεγάλο σχολείο για εμένα. Γιατί προσπαθούσες με πρωτόγονα μέσα να κάνεις διαχείριση. Θυμάμαι τότε πληρώναμε ένα ελάχιστο ποσό, μερικές δραχμές. Αποκτούσες όμως και σημαντική γνώση στη διαχείριση ναυτικών μέσων, στη συντήρηση και στην αγορά υλικού. Να φανταστείτε τότε η επαφή με την φύση γινόταν με ένα τρόπο παραδοσιακό, γιατί δεν χρησιμοποιούσαμε νέα μέσα. Ήμασταν στην εποχή του Ιδρυτή του Προσκοπισμού! Ήταν όμως πολύ ωραίο να προσπαθείς να μαγειρεύεις, να βγάζεις ίχνος με γύψο, να προσπαθείς να σχεδιάσεις τη διαδρομή που έκανες ως απαίτηση για να προαχθείς ως Πρόσκοπος.

- Είχατε μανία να πάρετε σηματάκια;

- Όχι ιδιαίτερα. Δεν μου έμεινε απωθημένο μπορώ να πω!

Μιλάει για τους Αρχηγούς του, που πάντα τους ακολουθούσαν με άλλες βάρκες και τους βοηθούσαν να εκπαιδευτούν. Για τους μεγαλύτερους από αυτόν Προσκόπους που έλεγαν συνεχώς στους μικρότερους εμπειρίες και όσα έζησαν στο Παγκόσμιο Τζάμπορη του Μαραθώνα. Θυμάται όμως και τον τότε Γενικό έφορο Δ. Μακρίδη, ο οποίος όπως μας λέει είχε στολή με καλό ύφασμα, αλλά και μια μεγάλη συλλογή με προσκοπικά μπαστούνια και μπέρντες που συχνά την έδειχνε στα παιδιά. «Πάντα μου έκανε πολύ μεγάλη εντύπωση όταν πηγαίναμε να πούμε τα κάλαντα στον Γενικό Έφορο Δ. Μακρίδη, που ήταν εγκατεστημένος επαγγελματικά και οικογενειακά στη Θεσσαλονίκη. Ως Περιφερειακός Διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος έμενε μέσα στο κεντρικό κατάστημα της τράπεζας στην Πλατεία Ελευθερίας. Αυτό στα παιδικά μας μάτια φαίνονταν πολύ εντυπωσιακό, ότι έμενε δηλαδή μέσα σε ένα πολύ ωραίο και επιβλητικό κτίριο. Περίπου όπως νιώθουν τα παιδιά όταν βλέπουν τη Μαίρυ Πόπινς που πηγαίνει με τα παιδάκια στους τραπεζίτες!

Πρόσφατα, παρουσίασε το βιβλίο του «Η Δημοκρατία μεταξύ Συγκυρίας και Ιστορίας» στο οποίο περιγράφει κάποιες από τις παθογένειες του σημερινού πολιτεύματος επ' ευκαιρία της συζήτησης για την αναθεώρηση του Συντάγματος. Μοιραία τον ρωτάμε για τους σημερινούς Ανιχνευτές, τους νέους που σε λίγο καιρό καλούνται να ψηφίσουν, τι μπορούν να κάνουν για καλύτερη δημοκρατία.

«Καταρχάς οι νέοι πρέπει να έχουν ενδιαφέρον για τα κοινά, για  τα δημόσια πράγματα. Να έχουν επιθυμία να μετέχουν στις δημοκρατικές δραστηριότητες. Να μην θεωρούν την πολιτική ως ένα μέσο υποκατάστασης της γνώσης ή της επαγγελματικής τους δραστηριότητας, αλλά κάτι που πρέπει να το κάνουν παράλληλα. Να δώσουν μεγάλη έμφαση στη μαθησιακή και επιστημονική στη συνέχεια, ολοκλήρωσή τους. Ταυτόχρονα να έχουν δραστηριότητες πολιτικές, επειδή έχουν ενδιαφέρον για την πατρίδα, για τη δημοκρατία, για την πρόοδο, για τη δικαιοσύνη. Όχι, επειδή η συμμετοχή στις κομματικές, και κυρίως τις λεγόμενες νεολαιίστικες δραστηριότητες, είναι ένα μέσο ανέλιξης ή υποκατάστασης άλλων δραστηριοτήτων. Φυσικά, η δύναμη της γνώσης είναι τεράστια. Τώρα στην εποχή του διαδικτύου οι πληροφορίες είναι πολλές, αλλά η γνώση είναι μια διαδικασία διανοητική πολύ πιο απαιτητική και σύνθετη. Όταν έχεις πολλές πληροφορίες κινδυνεύεις από τον πληθωρισμό και τη διάσπαση - διάχυση της προσοχής σου. Γι’ αυτό πρέπει να έχεις κριτήρια, τα οποία τα καλλιεργείς από μικρή ηλικία. Όπως έχει ειπωθεί πολύ έξυπνα παλαιότερα, οι νέοι να μην γίνουν νεολαίοι, να είναι πάντα νέοι.»

- Εσείς μετά από τόσα χρόνια πολιτικής πορείας, την υπόσχεση για έναν καλύτερο κόσμο που είχατε δώσει ως Λυκόπουλο πιστεύετε ότι την κάνατε πράξη;

- Νομίζω πως όταν κανείς αφιερώνει την ζωή του στα κοινά και στον δημόσιο βίο, αυτό κάνει. Αγωνίζεται για μια καλύτερη ζωή για όλους. Φυσικά, δεν μπορούν να είναι όλοι ευχαριστημένοι και μάλιστα διαρκώς. Κατά στιγμές, ανάλογα με την περιοδικότητα της δημοκρατίας, άλλοι είναι υπέρ κι άλλοι κατά. Άλλοι καταλαβαίνουν αυτά που κάνεις πιο γρήγορα, κι άλλοι πιο αργά.Σημασία όμως έχει να υπάρχει μια σταθερή πρόθεση να κάνεις κάτι που είναι θετικό. Το αποτύπωμα αυτό είναι ένα ιστορικό στοίχημα, που το κρίνουν οι κοινωνίες  μέσα στη συνείδησή τους, στη συλλογική μνήμη.

- Συνεπώς, ο Προσκοπισμός του σήμερα πως μπορεί να βοηθήσει τους νέους και κυρίως την ελληνική κοινωνία;

- Ο Προσκοπισμός βασίζεται στη σχέση με τη φύση, τη σχέση με το παιχνίδι, την αλληλεγγύη,  την παροχή κοινωνικής προσφοράς. Έχει λοιπόν εξαιρετικά θεμέλια για να είναι μια σύγχρονη διεθνής μη κυβερνητική οργάνωση. Μπορεί να υπηρετεί τους μεγάλους στόχους του εθελοντισμού, της κοινωνικής συνοχής, της προετοιμασίας μας για την αποτροπή των κινδύνων της κλιματικής αλλαγής. Ο Προσκοπισμός έχει μια πρώιμη φυσιολατρική ευαισθησία που πρέπει πλέον να την μετατρέψει σε σύγχρονη περιβαλλοντική ευαισθησία. Μπορεί επίσης να αποτρέψει όλα αυτά τα φαινόμενα του κοινωνικού αποκλεισμού, του ρατσισμού, της μισαλλοδοξίας. Να γίνει μια οργάνωση που υποδέχεται τον άλλον, την ετερότητα,  τον κοινωνικό πλουραλισμό. Να μην δεσμεύεται σε στερεότυπα και να ανοίγει τα μυαλά και τις ψυχές των παιδιών.

Ο Ευάγγελος Βενιζέλος, ως Υπουργός Πολιτισμού, εγκαινιάζει το ανακαινισμένο κτίριο γραφείων της Περιφερειακής Εφορείας Προσκόπων Θεσσαλονίκης το 1998. Δίπλα του ο Γενικός Έφορος Χρ. Λυγερός και ο Έφορος Περιοχής Μακεδονίας - Θράκης κ. Πουρνάρης

- Ο στόχος της Κίνησης ποιος πρέπει να είναι μέσα στις σημερινές δυσκολίες;

- Ο Προσκοπισμός έχει το στοίχημα να διατηρήσει την παιδικότητα του, χωρίς όμως αυτό να λειτουργεί ως κίνδυνος παλιμπαιδισμού. Χρειάζεται ένας Προσκοπισμός αθώα παιδικός, αλλά όχι αφελής. Δηλαδή, να μην ρέπει σε μια απλούστευση ή εξιδανίκευση. Πρέπει να έχει αίσθηση των κινδύνων και των προκλήσεων της σύγχρονης εποχής. Νομίζω ότι υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να το καταφέρουν αυτό!

- Κλείνοντας, κι ενόψει εορτασμού των 110 χρόνων ζωής του Σ.Ε.Π., τι ευχή θα κάνατε ως Πρόσκοπος για την Κίνηση;

- Η ευχή μου είναι να τιμήσουμε το παρελθόν και την ιστορία τόσο του ελληνικού όσο και του παγκόσμιου Προσκοπισμού, δίνοντάς της μια πιο σύγχρονη διάσταση, η οποία διατηρεί την ουσία αλλά προσαρμόζει τις μεθόδους και μηνύματα στις ανάγκες της σημερινής εποχής.

Ο Ευάγγελος Βενιζέλος γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1957. Αποφοίτησε από τη Νομική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 1978 και πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο των Παρισίων. Το 1980 αναγορεύθηκε Διδάκτωρ Νομικής στη Νομική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, όπου το 1984 εκλέχθηκε υφηγητής και στη συνέχεια καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου. Τον Οκτώβριο του 1993 εκλέχθηκε για πρώτη φορά βουλευτής στην  Α’ Περιφέρεια Θεσσαλονίκης, θέση που διατήρησε σε όλες τις επόμενες εκλογικές αναμετρήσεις. Υπηρέτησε σε διάφορες υπουργικές θέσεις, ενώ το 2011 υπήρξε Αντιπρόεδρος της Κυβερνήσεως. Βοήθησε σημαντικά την πραγματοποίηση του Παγκόσμιου Προσκοπικού Συνεδρίου στη Θεσσαλονίκη το 2002. Για την προσφορά του στην Προσκοπική Κίνηση έχει τιμηθεί με το μετάλλιο του Αργυρού Φοίνικα.