Ομιλία του πρ. Γενικού Εφόρου X. Βογιατζή για τον Δ. Σιμόπουλο και τον Γ. Δάσιο

Αγαπητοί Φίλοι,

Με ιδιαίτερη χαρά δέχθηκα το αίτημα του Προέδρου του Δ.Σ. του Σ.Ε.Π. να προλογίσω την αποψινή εκδήλωση που είναι αφιερωμένη σε δύο εξέχουσες προσωπικότητες της Πάτρας, το επιστημονικό και κοινωνικό έργο των οποίων αναγνωρίζεται τόσο Πανελλαδικά όσο και Διεθνώς.

Πριν όμως αναφερθώ στους δύο τιμώμενους θα ήθελα να πω δυο λόγια για τον Φοίνικα, όχι το δένδρο, αλλά το μυθικό πουλί, που οι προσκοπικοί μας προπάτορες διάλεξαν σαν σύμβολο της διαχρονικά δυναμικότερης και συνεχώς ανανεωνόμενης κίνησης νέων του τόπου μας, του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων.

Ο Φοίνικας περιγράφεται σαν ένα πανέμορφο πουλί που όταν κλείνει τον επίγειο κύκλο του διαλέγει μια ονειρική τοποθεσία και ανάβει μια φωτιά από εξαγνιστικά βότανα, όπως το μύρο και παραδίδεται στις φλόγες. Ως εκ θαύματος από τις στάχτες της πυράς αυτής ξεπηδάει ένα νέο, γεμάτο δύναμη πουλί που θα ζήσει για πεντακόσια χρόνια, πριν αναγεννηθεί και αυτό από την τέφρα του.

Υπάρχουν εκτενείς αναφορές στον Φοίνικα ή σε πτηνά με παρόμοια χαρακτηριστικά σε όλες τις μυθολογίες των αρχαίων Αιγυπτίων, των Περσών, των Ινδουιστών, των Κινέζων, των Νοτιοαφρικανών , ακόμη και λαών της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής. 

Σαν προέκταση των γεγονότων που περιγράφει η Γένεσις, η Ιουδαϊκή παράδοση αναφέρει ότι ο Φοίνικας  είναι το μόνο ζώο που αρνείται να φάει από το καρπό του δέντρου της γνώσης του καλού και του κακού και ο Θεός τον τιμάει και τον κάνει αθάνατο.

Ο Ησίοδος και ο Ηρόδοτος έχουν εκτενείς αναφορές στον Φοίνικα και στην ικανότητά του να ξαναγεννιέται και ο Απόστολος Παύλος όταν βρέθηκε στην Αθήνα και έπρεπε να εξηγήσει στους βαθιά φιλοσοφημένους Αθηναίους το θαύμα της Ανάστασης του Κυρίου, επικαλέστηκε το παράδειγμα του Φοίνικα που πεθαίνει και ανασταίνεται. 

Για τον ίδιο λόγο ο Φοίνικας χρησιμοποιήθηκε κατά τα πρωτοχριστιανικά χρόνια σαν σύμβολο του Αναστάντος  Χριστού, ενώ ακόμη και σήμερα απαντάται σαν  διάκοσμος στις εκκλησιές μας.

Στην νεότερη Ελλάδα ο Φοίνικας εξέφρασε την πίστη της αναγέννησης του Γένους μας και χρησιμοποιήθηκε από την Φιλική Εταιρεία, επελέγη από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη σαν στοιχείο της σημαίας του Ιερού Λόχου και τέλος υιοθετήθηκε από τον Ιωάννη Καποδίστρια σαν εθνόσημο της νεοσύστατης Ελληνικής Πολιτείας.

Αργότερα ο Φοίνικας θα αξιοποιηθεί από τις δυνάμεις που στις αρχές του 20ου αιώνα ήθελαν να αναγεννήσουν την Ελλάδα, μετά από την ταπείνωση του πολέμου της Μελούνας και την οικονομική χρεωκοπία της Χώρας. 

Ακόμη η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης, γνωστή και ως Κυβέρνηση του Βουνού επέλεξε, τον Απρίλιο του 1944, σαν σύμβολό της τον Φοίνικα.

Για πάνω από 100 χρόνια ο Φοίνικας αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα του συμβόλου του ΣΕΠ και αποτελεί έναν από τους ισχυρότερους δεσμούς της προσκοπικής μας κίνησης με τις μακρόχρονες παραδόσεις του λαού μας.

Σε κάθε περίπτωση ο Φοίνικας είναι ένα πανίσχυρο σύμβολο που αφομοιώνει τη ικανότητα του ανθρώπου να αναγεννιέται από τις δυσκολίες του και να γίνεται ακόμα πιο δυνατός.

Κάποιοι υπομειδιώντας αναθυμούνται και μία κακή χρήση του Φοίνικα, από κάποιους επίορκους αξιωματικούς που κατέλυσαν τη Δημοκρατία το 1967. 

Αποφεύγοντας κάθε σημειολογική ανάλυση, επιπέδου Ουμπέρτο Έκο, θα αρκεστώ σε ένα σχόλιο ανάλογο της θυμοσοφίας του λαού μας. Φαίνεται ότι τόσο τρόμαζε το ενδεχόμενο να αναστηθεί εκ της τέφρας της η Δημοκρατία, ώστε καλού κακού έβαλαν και έναν φαντάρο με εφ’ όπλου λόγχη να φυλάει τον φοίνικα και έτσι μας προέκυψε το αλήστου μνήμης πουλί της Χούντας.

Τώρα θα αναφερθώ στους δύο τιμώμενους, τον κ. Διονύσιο Σιμόπουλο και τον κ. Γεώργιο Δάσιο, που εκτός από καλοί επιστήμονες, δεν έπαψαν ποτέ να είναι και καλοί πρόσκοποι.

Ο  Στίβεν Χόκινγκ, ο περίφημος άγγλος φυσικός και κοσμολόγος, που με τη στάση του απέναντι στις δυσκολίες που αντιμετώπιζε  μας δίδαξε τι σημαίνει δύναμη ψυχής, λίγο καιρό πριν φύγει από τη ζωή  δήλωσε ότι  Αν το ανθρώπινο είδος θέλει να επιζήσει θα πρέπει να φύγει από τη Γη.

Όσο δυσοίωνη κι’ αν φαντάζει η σκέψη αυτή, άλλο τόσο ρεαλιστική  φαίνεται, αν λάβουμε υπόψη το πόσο βάναυσα φερόμαστε στον πλανήτη Γη. 

Το ερώτημα που τίθεται σε όλους μας είναι απλό: πόσο έτοιμοι είμαστε να αποδεχθούμε την μετοίκηση σε έναν άλλον πλανήτη; Ποιος μέσα στην καθημερινότητα του αναρωτιέται πως και σε ποιον πλανήτη θα πρέπει να πάει και κυρίως με πόσες δυσκολίες. 

Η απάντηση είναι απλή: κανένας ή για να μην είμαστε απόλυτοι ελάχιστοι, εννοώντας εκείνους που έχουν κάνει όνειρο ζωής την εξερεύνηση του διαστήματος και την αναζήτηση μιας άλλης Γης στο αχανές σύμπαν.

Όταν το 1492 ο Κριστομπάλ Κολόν, Χριστόφορος Κολόμβος επί το Ελληνικότερον,  ξεκινούσε με τις καραβέλες του να χαράξει έναν καινούργιο δρόμο, σε έναν άγνωστο ωκεανό και να ανακαλύψει τελικά έναν καινούργιο κόσμο, πόσοι συμμερίζονταν τις αγωνίες του και σε τι βαθμό ο μέσος άνθρωπος της εποχής  εκείνης  νοιαζόταν να φύγει από την Ευρώπη, αναζητώντας έναν νέο πλανήτη που αργότερα ονομάστηκε Αμερική;

Ο Νίκος Καζαντζάκης στο θεατρικό του έργο του Το χρυσό Μήλο μας δείχνει ότι πέρα από το πάθος του Κολόμβου, υπήρχε και η σοφία κάποιων, που καλλιεργούσαν συστηματικά το όνειρο για νέες ανακαλύψεις και τροφοδοτούσαν με ειδικές γνώσεις, αλλά και με πίστη τον ονειροπόλο Γενοβέζο ή Ισπανό ή Πορτογάλο ή ακόμη-ακόμη και Χιώτη εξερευνητή.

Στο μοναστήρι της Παναγιάς του Ατλαντικού, ο Κολόμβος αναζητά σπάνιους χάρτες, αλλά και στήριξη και είναι ο Ηγούμενος του μοναστηριού και ο πατέρας Χουάν, που δεν τον αποθαρρύνουν, αλλά κάνουν ότι μπορούν για να διευκολύνουν την πραγμάτωση ενός τόσο τολμηρού και τόσο ουτοπικού για την εποχή του οράματος.

Κάνοντας τη σύγκριση του χθες με το σήμερα ψάχνεις να βρεις από πού μπορούν να αντλήσουν έμπνευση οι κοσμοναύτες που θα χαράξουν νέες διαδρομές στο διάστημα και θα ανακαλύψουν τους καινούργιους κόσμους του 21ου ή του 22ου αιώνα.

Έχω βρεθεί πολλές φορές στο Πλανητάριο του Ιδρύματος Ευγενίδη και σε διάφορες ηλικίες. Μετά από κάθε επίσκεψη έβγαινα  με διαφορετικά συναισθήματα, ανάλογα με το αν ήμουν μαθητής, φοιτητής, Αρχηγός προσκοπικού τμήματος, εκπαιδευτής βαθμοφόρων ή ακόμη πατέρας. Πάντα όμως αισθανόμουν τον ίδιο θαυμασμό και το ίδιο δέος για το θαυμάσιο σύμπαν που μας περιβάλλει και με την ίδια διάθεση να ταξιδέψω στα άκρα του, που δεν εννοούν να σταθεροποιηθούν.

Οι εξερευνητές του αύριο, αυτοί που θα υλοποιήσουν την συμβουλή του Χόκινγκ, σίγουρα σε κάποιο πλανητάριο μπολιάστηκαν με την επιθυμία να ταξιδέψουν στο άπειρο και κάποιος Διονύσης Σιμόπουλος, σαν άλλος πατέρας Χουάν θα έχει σταλάξει στους σύγχρονους Χριστόφορους Κολόμβους, την πίστη ότι εκεί που τελειώνει η φαντασία μας αρχίζει ο κόσμος του αύριο.

Στις προσκοπικές ομάδες του 3000 μ.Χ. τα μεγάλα παιχνίδια  θα γίνονται πάντα με τους ίδιους μισοκαμένους χάρτες και με τους ίδιους γρίφους, μόνο που θα είναι παιχνίδια διαγαλαξιακά και ο θησαυρός θα είναι κρυμμένος κάπου ανάμεσα στον αστερισμό του Φοίνικα και της Ύδρας και αντί για ανιχνευτικά, οι πρόσκοποι θα ακολουθούν σημάδια χαραγμένα στην Ουρανιομετρία του Γιόχαν Μπάγιερ, αναζητώντας τον θησαυρό του Μπαγιέρι…

Διονύση Σιμόπουλε σε ευχαριστούμε για το συναρπαστικό αύριο που μας γνώρισες.   

Διάβαζα πρόσφατα σε μια συνέντευξη ενός διακεκριμένου επιστήμονα, που ασχολείται με τα εφαρμοσμένα μαθηματικά,  ότι παρόλο που η εξερεύνηση του ανθρώπινου εγκεφάλου θα λύσει σχεδόν όλα μας τα προβλήματα, εντούτοις το να μπορέσει το ανθρώπινο μυαλό να αποκωδικοποιήσει τον ανθρώπινο εγκέφαλο είναι θεωρητικά και πρακτικά αδύνατο.

Είναι λέει σαν η γάτα να προσπαθεί να γίνει κτηνίατρος.

Τα πράγματα δυσκολεύουν ακόμη περισσότερο όταν βλέπουμε ότι ακόμη και τα τελειότερα τεχνολογικά μέσα που διαθέτουμε, μας βοηθούν να καταγράψουμε μέρος μόνον των εγκεφαλικών λειτουργιών, με αποτέλεσμα το 33% της ηλεκτρομαγνητικής εγκεφαλικής δραστηριότητας να παραμένει αόρατο από οποιαδήποτε απεικονιστική τεχνική.

Η κατάσταση αυτή θυμίζει λίγο την αθέατη πλευρά της Σελήνης. Επί χιλιετίες, πόσες και πόσες πόσες εικασίες, επιστημονικές και τσαρλατάνικες, δεν είχαν γίνει σχετικά με την μορφή, τον πλούτο ακόμη και για τους κατοίκους της αόρατης από τη γη πλευράς του φεγγαριού , ώσπου το Σεπτέμβριο του 1959, το Σοβιετικό διαστημικό σκάφος Λούνα 3 έστειλε τις πρώτες εικόνες από την περιοχή αυτή βάζοντας τα πράγματα σε μια πιο απλή και πιο ρεαλιστική βάση. 

Χρειάστηκε σκληρή δουλειά, επιμονή και διαρκής διάθεση για αναζήτηση για να λυθούν όλα τα μικρά, αλλά ιδιαίτερα σύνθετα προβλήματα που εμπόδιζαν να δούμε τα καλά κρυμμένα μυστικά της σελήνης. 

Θα επικαλεστώ και πάλι τον Νίκο Καζαντζάκη και την Ασκητική του, για να μπορέσω να καταλάβω πως γίνεται να στρατεύεσαι σε ένα σκοπό, που εκ των προτέρων ξέρεις ότι είναι σχεδόν αδύνατον να πετύχεις και να προσπαθείς εντούτοις να κάνεις το χρέος σου.

Το έργο γίνεται ακόμη πιο επίπονο και ίσως πιο συναρπαστικό, όταν καλείσαι να ψάχνεις σχεδόν στα τυφλά, αξιοποιώντας στο έπακρο τη μαθηματική σκέψη και χωρίς την άνεση των άλλων επιστημών, να καταγράφουν θέσεις με βάση υποθέσεις που δεν είσαι υποχρεωμένος να αποδείξεις.

Ο ανθρώπινος νους, με μια κιμωλία και έναν μαυροπίνακα, απέναντι στο θαύμα της δημιουργίας που λέγεται ανθρώπινος εγκέφαλος. Η χαρτογράφηση μοιάζει σήμερα αδύνατη, αλλά κάποιο μυαλό τύπου Λούνα ή Απόλλων, κάποτε θα ενώσει όλες τις κουκίδες που άφησαν σαν ίχνος της προσπάθειας τους, χιλιάδες επιστήμονες ανά την υφήλιο και ανά τους αιώνες και τότε, εύχομαι για καλό, θα ξέρουμε όλες τις λεπτομέρειες της λειτουργίας του μυαλού μας. Η γάτα θα έχει γίνει κτηνίατρος.

Στο μεταξύ κάποιοι δάσκαλοι εξακολουθούν να μαθαίνουν στα παιδιά μαθηματικά, συν τω χρόνω όλο και πιο σύνθετα, προετοιμάζοντας τα μυαλά που θα διευρύνουν τα όρια της μαθηματικής σκέψης και θα φέρουν πιο κοντά τις λύσεις σε προβλήματα τόσο θεωρητικά όσο και πρακτικά, όπως η σημαντική μείωση του κινδύνου που συνεπάγεται η επέμβαση ή μη στον εγκέφαλο ενός ανθρώπου. 

Στο μέλλον είμαι βέβαιος ότι τα παιδιά θα έχουν πολύ πιο σύνθετες γνώσεις από ότι εμείς στην ηλικία τους και σημερινά σύνθετα θέματα θεωρητικών ή εφαρμοσμένων μαθηματικών θα είναι βασικές γνώσεις του δημοτικού. Φαντάζεστε στο εγκόλπιο Β τάξεως της δεκαετίας του 1950 να έγραφε ότι για να μετρήσουμε το ύψος ενός κυπαρισσιού ή ενός καμπαναριού αρκεί να χρησιμοποιήσομε γνώσεις που σχετίζονται με λόγους και αναλογίες ή με όμοια τρίγωνα, κάτι που ένας καλός μαθητής πρακτικής κατεύθυνσης του 1970 θεωρούσε παιχνιδάκι.  

Στις προσκοπικές ομάδες του 3000 μ.Χ. τα μεγάλα παιχνίδια  θα γίνονται πάντα με τους ίδιους μισοκαμένους χάρτες και με τους ίδιους γρίφους, μόνο που θα είναι παιχνίδια που θα αξιοποιούν στο έπακρο την μαθηματική σκέψη, αποτέλεσμα της εξέλιξης στην διδασκαλία των μαθηματικών ή ακόμη και σε ειδικές παρεμβάσεις στον πλήρως χαρτογραφημένο ανθρώπινο εγκέφαλο. Ο θησαυρός θα είναι κρυμμένος κάπου στο Μαθηματιστάν, ανάμεσα στο Χαλιφάτο της Αλ-τζέμπρα, την Τούνδρα της τοπολογίας και τους λόφους της διαφορικής γεωμετρίας. Οι Πρόσκοποι θα παίζουν εφαρμόζοντας ενίοτε τη θεωρία των παιγνίων, θα επικοινωνούν με συναρτήσεις και αλγόριθμους και θα κερδίζει η ενωμοτία που θα λύνει ένα διαχρονικά άλυτο μαθηματικό πρόβλημα.

Γεώργιε Δάσιε σε ευχαριστούμε για το συναρπαστικό αύριο που χτίζεις για τις επόμενες γενιές, σαν δάσκαλος και σαν ερευνητής.

Καλό είναι να θυμόμαστε ότι  και οι δύο προσωπικότητες που τιμούμε απόψε γνώρισαν και αγάπησαν αυτό που με τόσο πάθος υπηρετούν, τ’ αστέρια και τα μαθηματικά, τον καιρό των Προσκόπων, αλλά αυτές είναι ιστορίες που ίσως μας τις διηγηθούν οι ίδιοι αργότερα.

Κλείνοντας θέλω να υπογραμμίσω ότι με την αποψινή απονομή του Αργυρού Φοίνικα, δεν είναι το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων που τιμά δύο παλαιούς Προσκόπους για την προσφορά τους, αλλά είναι η προσωπικότητα και το έργο των δύο τιμωμένων που αναδεικνύουν την αξία του Ελληνικού Προσκοπισμού!