Ισραηλίτες Έλληνες Πρόσκοποι - Ημέρα Μνήμης Ολοκαυτώματος

Μία πόρπη ελληνικής προσκοπικής ζώνης, που βρέθηκε στις ανασκαφές στο Στρατόπεδο Συγκέντρωσης του Άουσβιτς, μας θυμίζει τα όσα τραγικά συνέβησαν και για πολλούς Ισραηλίτες Έλληνες Προσκόπους. Ερχονται στο νου σήμερα την Ημέρα Μνήμης Θυμάτων Ολοκαυτώματος (27^η Ιανουαρίου).

Το μικρό αφιέρωμα αποτελεί φόρο τιμής στους Προσκόπους που χάθηκαν υπηρετώντας με αγάπη την προσκοπική ιδέα, πιστεύοντας σε ένα καλύτερο κόσμο. Οι παρακάτω γραμμές για την ιστορία των Ισραηλιτικών Ομάδων είναι μία παρακαταθήκη στην προσκοπική μνήμη.

Ισραηλίτικες Προσκοπικές ομάδες υπήρχαν στις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας. Κυρίως σε όσες υπήρχε έντονη δραστηριότητα των Ισραηλιτικών Κοινοτήτων. Γνωρίζουμε επίσης, πλην των ομάδων που αναφέρονται αναλυτικά παρακάτω, την ύπαρξη προσκοπικής ομάδας Ισραηλιτοπαίδων στην Φλώρινα το 1918, αλλά και στην Καστοριά χωρίς περισσότερα ιστορικά στοιχεία.

Θεσσαλονίκη

Η ισραηλινή προσκοπική ομάδα της  Ακοάχ στη Θεσσαλονίκη (Αρχείο Εβραϊκού Μουσείου Θεσσαλονίκης) 

Αμέσως μετά την ανάπτυξη του προσκοπισμού στην ελεύθερη πόλη της Θεσσαλονίκης το 1914, δημιουργήθηκε και η πρώτη Ισραηλιτική προσκοπική ομάδα στα πλαίσια του Γυμναστικού Συλλόγου της Μακαμπή (1916). Το Σύστημα της Μακαμπή πολύ γρήγορα αναπτύχθηκε. Στα τέλη του 1921 αποτελούνταν από 5 προσκοπικές ομάδες, όταν οι Ισραηλίτες πρόσκοποι αντιπροσώπευαν το 35% της προσκοπικής δύναμης της πόλης. Μετά από διαφωνία με τις προσκοπικές Αρχές της Θεσσαλονίκης, στο τέλος του 1922 (διαφωνία που είχε μείζων θέμα την αυτοδιοίκηση και τα σύμβολα), η Μακαμπή αποχώρησε από το ΣΕΠ.  Αυτό-διασπάστηκε και δημιουργήθηκε ο Γυμναστικός Σύλλογος Ακοάχ  (1923) που ανέπτυξε δικές του προσκοπικές ομάδες, συμμετέχοντας ενεργά στην προσκοπική οργάνωση της πόλης. Λίγα χρόνια αργότερα επανήλθαν στην κεντρική διοίκηση της Μακεδονίας και οι προσκοπικές ομάδες της Μακαμπή (1928), οπότε η δύναμη των Ισραηλιτοπαίδων προσκόπων υπήρξε πολύ σημαντική. Η Μακαμπή συνέβαλε επίσης στη δημιουργία και άλλων προσκοπικών ομάδων σε μεγάλες Ισραηλιτικές Κοινότητες της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας.

Πληθυσμός Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης πριν το «ολοκάυτωμα»: 56.000 ατομα 

Πληθυσμός μετά το ολοκαύτωμα: 1950 άτομα

Απώλειες 96%

Βόλος

Η Ισραηλίτικη Ομάδα του Βόλου, με ονομασία «1^η Ομάδα Εβραίων Προσκόπων Μακαμπή», ιδρύθηκε το 1933 με Αρχηγό τον Ραφαήλ Μπεράχα. Εντάχθηκε στην Τοπική Εφορεία Προσκόπων Βόλου. Παρουσίασε αξιόλογη προσκοπική δραστηριότητα στα χρόνια δράσης της.

Πληθυσμός Ισραηλιτικής Κοινότητας Βόλου πριν το «ολοκάυτωμα»:  872 ατομα

Πληθυσμός. μετά το ολοκαύτωμα: 645 άτομα

Απώλειες 26%

Η ισραηλίτικη ομάδα της Μακαμπή στο Βόλο (ΣΕΠ/ Αρχείο Ραφαήλ Φρεζή)

Λάρισα

Μια επίσκεψη των προσκόπων της Μακάμπη στην πόλη της Λάρισας ήταν αφορμή το 1936 να δημιουργηθεί η εκεί προσκοπική ομάδα των ισραηλιτοπαίδων με την ονομασία «4^η Ομάδα Προσκόπων Λάρισας (Εβραίων)». Εντάχθηκε στην Τοπική Εφορεία Προσκόπων Λάρισας. Συνεργάστηκε και ανάπτυξε ιδιαίτερες σχέσεις με την προσκοπική ομάδα ισραηλιτοπαίδων του Βόλου και τις προσκοπικές ομάδες της Μακαμπή στην Θεσσαλονίκη.

Πληθυσμός Ισραηλιτικής Κοινότητας Λάρισας πριν το «ολοκαύτωμα»:  1.120 ατομα

Πληθυσμός μετά το ολοκαύτωμα: 726 άτομα

Απώλειες 35%

H προσκοπική ταυτότητα του Έσδρα Μωυσή από την 4η Ομάδα Λάρισας  (ΣΕΠ/Αρχείο Οικογένειας Έσδρα)   

Ξάνθη

Η Προσκοπική ομάδα της Μακαμπή στην Ξάνθη ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 1927. Κατά την ορκομωσία των νέων προσκόπων, στις γιορτές το Νέου Εβραικού έτους, η ομάδα με Αρχηγό τον Ντάριους αποτελείτο από 25 αγόρια και 15 κορίτσια. 

Πληθυσμός Ισραηλιτικής Κοινότητας Ξάνθης πριν το «ολοκαύτωμα»:  550 άτομα

Πληθυσμός μετά το ολοκαύτωμα: 6 άτομα

Απώλειες 99%

Αθήνα

Στην Αθήνα, η 13^η προσκοπική ομάδα Ισραηλιτών «Μακκαβαίων» ιδρύθηκε το 1933 από τον Δαυίδ Σκινεζέ και τον Γκεβερούλ ντε Τσάβες. Η ομάδα εντάχθηκε στη δύναμη των προσκόπων Αθηνών και έλαβε έγκριση για την έπαρση της Ελληνικής και Εβραϊκής σημαίας. Η ομάδα στεγάστηκε στο 18^ο Δημοτικό Εβραϊκό Σχολείο Αθηνών στο Θησείο. Συμμετείχε σε όλες τις δράσεις των προσκόπων των Αθηνών και πραγματοποιούσε τακτικές κατασκηνώσεις  στα περίχωρα της Αττικής και στο Πήλιο.

Διαλύθηκε μαζί με όλες τις άλλες προσκοπικές ομάδες από την δικτατορία Μεταξά το 1939. Λειτούργησε και στα χρόνια της Γερμανικής Κατοχής κάνοντας παράνομες συγκεντρώσεις μαζί με την 15^η Ομάδα Αθηνών, αλλά αργότερα αποφασίστηκε να μην συγκεντρώνονται για λόγους προστασίας των παιδιών. Διατήρησαν μόνο τις ατομικές υπηρεσίες που προσέφεραν στον Ερυθρό Σταυρό ως τραυματιοφορείς. Ήταν η μόνη Ισραηλιτική ομάδα που λειτούργησε μετά την Απελευθέρωση και έπαψε να λειτουργεί το 1951. Οπότε τα παιδιά  εντάχθηκαν στις προσκοπικές ομάδες της συνοικίας.

Πληθυσμός Ισραηλιτικής Κοινότητας Αθήνας πριν το «ολοκαύτωμα»:3.000 ατομα 

Πληθυσμός μετά το ολοκαύτωμα: 4.930 άτομα

Αύξηση 64%

*Το κείμενο είναι του Χρ. Σταθόπουλου και του Ιστορικού Αρχείου του Σ.Ε.Π.