Ο Προσκοπισμός για τους Μικρασιάτες Πρόσφυγες.

Αρθρογραφος: Ομάδα Σύνταξης
Ημ/νια Έκδοσης: 14/09/2022
Κατηγορίες: Σαν σήμερα, Προσκοπική Ιστορία


Ο Προσκοπισμός για τους Μικρασιάτες Πρόσφυγες.

 

Στο σημερινό μας αφιέρωμα για την επέτειο των 100 χρόνων από την Μικρασιατική καταστροφή θα επικεντρωθούμε στη δράση των προσκόπων για την ανακούφιση και υποστήριξη των ανηλίκων προσφύγων στην περιοχή της Αττικής και Θεσσαλονίκης, επισημαίνοντας όμως ότι δεν υπήρξε πόλη στην Ελληνική επικράτεια που δεν  δέχθηκε πρόσφυγες και υπήρξε ανάλογη προσκοπική δραστηριότητα για την  υποδοχή τους.

 

Από την πρωτοφανή σε έκταση και αγριότητα, καταστροφή του ακμάζοντος Ελληνισμού της Ιωνίας το 1922, δημιουργήθηκε ένας μεγάλος αριθμός προσφύγων κάθε ηλικίας, ιδιαίτερα ένας μεγάλος αριθμός παιδιών και νέων. Το 26% των προσφύγων ήταν μόλις κάτω των δεκαπέντε ετών με πολύ μεγάλη αναλογία ορφανών παιδιών[1]. Η ενσωμάτωση του νεαρού προσφυγικού πληθυσμού στον Προσκοπισμό θα είναι το κύριο μέλημα για την ανακούφιση και δημιουργική ενασχόληση των μικρών αυτών παιδιών στις δυσκολίες της νέας ζωής.

Στην Αθήνα τα χιλιάδες ορφανά εγκαταστάθηκαν προσωρινά στις αίθουσες του Ζαππείου Μεγάρου[2]και στη σταδιακά μεταφέρθηκαν στα κοντινά ορφανοτροφεία.

Η στήριξη στα νέα αυτά παιδιά από τον Ελληνικό Προσκοπισμό υπήρξε ποικιλόμορφη. Άμεση υπήρξε η κινητοποίηση της νεοσύστατης τότε παγκόσμιας προσκοπικής κοινότητας για την προσφορά κάθε αναγκαίου είδους.

Οι επιστολές του ιδρυτή Robert Baden Powell, του διευθυντή του παγκόσμιου γραφείουHubert Martin και του Ησαΐα Ησαΐα που μόλις είχε επιστρέψει στην Ελλάδα από τις σπουδές του στο Παρίσι, περιγράφουν με γλαφυρό τρόπο την κατάσταση των μικρών προσφυγόπουλων και τις προσπάθειες περίθαλψης τους. 


 

Εκδρομή της 6ης Ομάδας Αθηνών στο Πέραμα το 1929


Μία έκκληση από το Διεθνές Γραφείο Προσκοπισμού για τους Πρόσφυγες.

«Το δράμα αυτών των αθώων μικρών πλασμάτων, τα οποία έφθασαν αξιοθρήνητα και σε πανάθλια κατάσταση, νηστικά, πανέρημα, γυμνά, χωρίς παπούτσια, ασθενή, αναζητώντας διαρκώς τους γονείς τους ή τα αδέλφια τους ή οποιονδήποτε συγγενή τους, με τη φρίκη και τον τρόμο στο πρόσωπο τους, συγκλόνισαν βαθύτατα κάθε ανθρώπινη ψυχή ολόκληρου του πολιτισμένου κόσμου. Για τους μικρούς αυτούς ήρωες της αθάνατης Ελληνικής φυλής, που έφθασαν στη φιλόστοργο μητρική αγκάλη»[3], έγραψε επί ημέρες ο Διεθνής Τύπος και ο ιδρυτής της Παγκόσμιας Προσκοπικής κίνησης Sir Robert Baden Powell που απεύθυνε συγκινητική επιστολή προς όλες τις προσκοπικές οργανώσεις του κόσμου. Τοκείμενο αυτής της επιστολής καταχωρήθηκε στον πρώτο τόμο της Ιστορίας του Ελληνικού Προσκοπισμού του Ησαΐα Ησαΐα.

Με την έναρξη του έτους 1923, μια νέα εμπνευσμένη επιστολή και λίαν έντονη έκκληση για την παροχή άμεσης βοήθειας, απηύθυνε επίσης ο διευθυντής του Διεθνούς Προσκοπικού Γραφείου, Hubert Martin προς όλους τους Προσκοπικούς Οργανισμούς της γης, που στα κυριότερα σημεία του κείμενου, αναφέρει :


«Στην Ελλάδα πάνω από μισό εκατομμύριο Έλληνες και Αρμένιοι πρόσφυγες, οι περισσότεροι γυναίκες και παιδιά, αντιμετωπίζουν το κρύο και το χιόνι άστεγοι και σχεδόν γυμνοί. Διωγμένοι σκληρά από τη χώρα που οι πρόγονοι τους έζησαν πάνω από δύο χιλιάδες χρόνια, δεν μπόρεσαν να πάρουν μαζί τους παρά μόνο τη ζωή τους και την Χριστιανική τους πίστη. Τα ρούχα τους με τα οποία έφυγαν, έλιωσαν και δεν είναι σε οικονομική θέση να κερδίσουν χρήματα για να τα αντικαταστήσουν. Έτσι, ντυμένοι με παλαιούς σάκους και ό,τι κουρέλια βρήκαν από αυτά που μαζεύουν, ζουν άλλοι σε πόρτες και οι πιο τυχεροί σε παλιές στρατιωτικές παράγκες, για να περάσουν τις νύχτες τους. Κάθε πρωί, μερικές οικογένειες ξυπνούν για να βρουν κάποιο μέλος τους παγωμένο από το κρύο. Ελληνικός και Αρμένικος προσκοπισμός οργανώνουν προσκοπικές ομάδες και αγωνίζονται απελπισμένα για να παράσχουν βοήθεια, αλλά είναι πτωχές και ολίγα μόνο μπορούν να προσφέρουν. Και όμως σε πολλούς προσφυγικούς καταυλισμούς, μικρές ομάδες Προσκόπων έχουν ιδρυθεί, και εργάζονται χωρίς Αρχηγούς ή εξωτερική βοήθεια. Κάπου στο δρόμο, μπορεί να βρεθεί ένα παιδί ντυμένο με κουρέλια και να δείχνει αγάπη και σεβασμό σε ένα Προσκοπικό Σήμα. Αλλού το ίδιο παιδί γράφοντας για τον προσκοπικό Νόμο σε ένα κομμάτι χαρτί, μεταδίδει σε ένα άλλο παιδί τα Προσκοπικά Ιδεώδη, εκείνα τα οποία οι Έλληνες Πρόσκοποι στο Αϊδίνι και αλλού δεν θέλησαν να αρνηθούν και προτίμησαν το θάνατο. Οι πρόσφυγες αυτοί ζητούν από τους Προσκόπους όλου του κόσμου, ρούχα, ό,τι παλαιά ρούχα και υποδήματα υπάρχουν για αυτούς και τις μητέρες τους, έστω και μπαλωμένα, είναι πολύτιμα. Κομμάτια πανί μπορούν να γίνουν ενδύματα στους καταυλισμούς. Ζητούν βοήθεια για να ζήσουν ως την ερχόμενη άνοιξη, οπότε θα μπορούν να αρχίσουν να δουλεύουν και να κερδίσουν χρήματα στους αγρούς και στα εργοστάσια που ιδρύονται με τη βοήθεια που παρασχέθηκε σε Ελληνικό Δάνειο, του οποίου κανένα μέρος του δεν μπορεί να ξοδευτεί σε τροφή ή ρουχισμό. Πιστεύοντας στην πραγματικότητα του άρθρου 4 του Νόμου μας, φιλία στον καθένα και αδελφικά αισθήματα στους Προσκόπους στην Ελλάδα»[4]

Hubert Martin, Έφορος Διεθνών Σχέσεων

 

Σε αυτό το πρώτο διάστημα οι πρόσκοποι πρωτοστάτησαν για τη συγκέντρωση ιματισμού από τον ντόπιο πληθυσμό και τον ευρύτερο ελληνισμό της Αιγύπτου. Στις προσφυγικές περιοχές που δημιουργήθηκαν στο σύνολο της χώρας, οι Πρόσκοποι βοήθησαν με κάθε τρόπο σε φαγητό, ρουχισμό, ακόμη και με ομάδες προστασίας και περιφρούρησης των ανηλίκων.

 

 

Η προσκοπική Ομάδα της Νίκαιας του Πειραιά το 1925 σε εκδρομή στη Ζωοδόχο Πηγή (Βύρωνας) με αρχηγό τον Ν Ευστρατιάδη

 

Οι Έλληνες Πρόσκοποι της Μικράς Ασίας[5]


Ο Τοπικός Έφορος Αθηνών Ησαΐας Ησαΐας[6], γράφει σε επιστολή του για τους προσκόπους των προσφυγικών συνοικισμών της Σμύρνης.

«Από τα καιόμενα ερείπια της πλουσιότατης και άλλοτε ανθούσης Σμύρνης  και από τις άλλες πόλεις της Μικράς Ασίας, οι ξεριζωμένοι από τις εστίες τους  Έλληνες Πρόσκοποι, σχημάτισαν κατά αρχάς δύο Προσκοπικές Ομάδες αμέσως και εντός του ιδίου έτους, του 1922. Η 3η ομάδα και η4η ομάδα προσκόπων Μικράς Ασίας δημιουργήθηκαν υπό τη διεύθυνση του Αρχηγού της Σμύρνης, Δημητρίου Αγγελομάτη και με τη βοήθεια του εμπνευσμένου πατριώτη και ιδρυτή του Ελληνικού Προσκοπισμού της ΣμύρνηςΠεριφερειακού Εφόρου Ιωνίας,  Δημητρίου Δάλλα[7].

Τα γραφεία του Σ.Ε.Π επί της οδού Νίκης 11, χρησίμευσαν για λέσχες των ομάδων και δάκρυα συγκίνησης ερχόντουσαν στα μάτια όποιου τύχαινε να παρακολουθήσει συγκέντρωση αυτών των ομάδων. Παιδιά πεντάρφανα, έρημα και εγκαταλειμμένα παιδιά, που τα συνέλεξαν από τις αποβάθρες των πλοίων που κατέπλευσαν στα διάφορα λιμάνια μας. Κατάφορτα ατμόπλοια με παιδιά που είχαν στα μάτια τους, έκδηλα τα σημάδια του πόνου και της βαθύτατης θλίψης. Έφταναν στις συγκεντρώσεις τους ρακένδυτα και εξουθενωμένα  αλλά με ευλάβεια, πίστη και αφοσίωση στις ομάδες τους, όπου έβρισκαν μητρική στοργή την οποία είχαν τόσο αιφνίδια και τραγικά στερηθεί.

Άκουγαν τον Αρχηγό τους σαν πραγματικό πατέρα τους και έδιναν ολόκληρη τη ψυχή τους στην εργασία της Ομάδος τους, η οποία τα ζέσταινε με τις ζωηρές αναμνήσεις της γλυκιάς τους γενέτειρας. Εκεί λάμβαναν το συσσίτιο τους και συνέχιζαν με ζήλο τα σχολικά τους μαθήματα, τα οποία είχαν διακοπεί τόσο βίαια στην ιδιαίτερη πατρίδα τους. Διέμεναν σε ορφανοτροφεία, καταυλισμούς ή σε σχολικά κτήρια, σε σκηνές στις πλατείες και στους κήπους ή σε οικήματα των πλησιέστερων οικογενειακών συγγενών τους, οι οποίοι άνοιξαν τις πόρτες των σπιτιών τους και υποδέχθηκαν με αληθινή φιλοξενία τους πρόσφυγες συμπατριώτες μας. Τα μεγαλύτερα παιδιά βρήκαν εργασία το πρωί και το απόγευμα προσέρχονταν στις προσκοπικές λέσχες όπου εκτός των προσκοπικών γνώσεων ελάμβαναν και σχολικά μαθήματα καθώς και μουσική με όργανα τα οποία προσέφερε το  Σ.Ε.Π για αυτό, στις ομάδες του».


Περί τα τέλη τους έτους 1923, είχε καταρτιστεί από τις ομάδες αυτές, πλήρες μουσικό συγκρότημα κάτω από τη διεύθυνση του Αρχηγού, Δημητρίου Αγγελομάτη, το οποίο έδινε συχνότατα συναυλίες κλασσικής μουσικής. Εκ των συναυλιών αυτών και των μουσικών εσπερίδων δημιούργησαν οι φιλοπρόοδοι αυτοί νέοι, προσκοπικό περιοδικό με τίτλο «Μικρασιάτης Πρόσκοπος».




 Οι Πρόσκοποι της Νίκαιας -Κοκκινιάς το 1925 έξω από το Δημοτικό Σχολείο Καλικιανά.


Η Δημιουργία Προσκοπικών  Ομάδων στους προσφυγικούς καταυλισμούς.

Πρόσκοποι Μικράς Ασίας –Καισαριανή.

Όπως έγραψε στο σημείωμα του ο Ησαΐας, η πρώτη προσπάθεια δημιουργίας προσκοπικών ομάδων για τα προσφυγόπουλα, γίνεται αμέσως από τον Αρχηγό της Σμύρνης Δ. Αγγελομάτη. Οι πρόσκοποι της «Μικράς Ασίας», συμμετείχαν με

δύναμη μεγαλύτερη των 50 προσκόπων, στη τριήμερη κατασκήνωση του Σώματος στη Γλυφάδα, το καλοκαίρι του 1923, στις 28,29 και 30 Ιουλίου. Η δράση της Ομάδας των «Μικρασιατών προσκόπων» είναι συνεχής και η ενημέρωση για τις εκδηλώσεις της εμφανίζεται ακόμη και μέσα από τις στήλες των ημερήσιων Αθηναϊκών εφημερίδων. Μέσα από αυτή τις δημοσιεύσεις αυτές μαθαίνουμε ότι οι προσκοπικές ομάδες που προερχόντουσαν από την Μικρά Ασία είχαν φτάσει αισίως τις 6.

Με χρονική σειρά στην Αττική, δημιουργήθηκαν ομάδες εκτός των Προσκόπων της Μικράς Ασίας, στη συνοικία των Αρμενίων στην Αθήνα στο Δουργούτη (κοντά στο fix) και στα Λιπάσματα στον Πειραιά και αργότερα στην δημιουργία του συνοικισμού στην Κοκκινιά (1923). Στην Κοκκινιά από το 1923 και μέχρι το 1930 δημιουργήθηκαν πάρα πολλές προσφυγικές ομάδες.

Στο Παγκράτι (1924), στη νέα προσφυγική συνοικία του Βύρωνα και αργότερα στην Νέα Ελβετία την 8η και την 13η , στους Ποδαράδες (στην Νέα Ιωνία) το 1925 η 22α και η 25η και η 27η το1928, η 24η ομάδα Αθηνών στο Περιστέρι το 1926.




Πρόσκοποι Κοκκινιάς Πειραιά μαζί με Αρμενίους Προσκόπους σε εκδρομή στη Καισαριανή το Σεπτέμβριο του 1925 για εργασίες καθαρισμού από κάμπιες. Αρχηγοί οι: Ιωαν. Καναβούτσης, Αλ. Τερκεσίδης, Γ Θεολογίδης


Η δεκαετία του 1930, βρίσκει τον Προσκοπισμό στην προσφυγική γειτονιά της Κοκκινιάς σε μεγάλη άνθηση. Οι προσκοπικές ομάδες αυξάνονται και παίρνουν νέο αριθμό. Ιδρύεται η Τοπική Εφορεία Κοκκινιάς και μετονομάστηκαν οι υπάρχουσες ομάδες. Η 6η Πειραιά πήρε την ονομασία 2η Ναυτοπροσκόπων Κοκκινιάς και η 2α την ονομασία 1η Ομάδα Ναυτοπροσκόπων Κοκκινιάς. Στη συνέχεια συστήθηκε η 6η ομάδα Ναυτοπροσκόπων Κοκκινιάς. Από τη 2α Ομάδα δημιουργήθηκαν η 4η στη περιοχή του 8ου Δημοτικού Σχολείου (Λουτρά Μεταξά) και η 5ηστην περιοχή των Γερμανικών. Στην επάνοδο του στην προσκοπική κίνηση ο Μπάμιας, ίδρυσε την 13η ομάδα Πειραιώς που υπάγεται στην Τοπική Εφορεία της Κοκκινιάς με έδρα την παλαιά Κοκκινιά.

Εκτός των προσκοπικών ομάδων της Αθήνας και του Πειραιά, αμιγείς προσκοπικές ομάδες Αρμενοπαίδων έχουν καταγραφεί στη Θεσσαλονίκη  αλλά και στην Κέρκυρα.

Η ένταξη των προσφύγων στην πόλη της Θεσσαλονίκης . Οι νέες προσφυγικές προσκοπικές ομάδες στους συνοικισμούς.

Η Θεσσαλονίκη είναι μια περιοχή που η υποδοχή των προσφύγων ξεκίνησε πολύ νωρίς. Από τα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας έχει υποδεχθεί πρόσφυγες ήδη από το 1914, αλλά και στη συνέχεια το 1919 έρχεται στην πόλη το νέο κύμα προσφύγων, μετά την ατυχή κατάληξη εκστρατείας της Κριμαίας. Με την κατάρρευση του μετώπου της Μικράς Ασίας, καθημερινά καταφθάνουν χιλιάδες πρόσφυγες και πρώην αιχμάλωτοι. Με την εφαρμογή δε της Συνθήκης της Λωζάννης εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες φθάνουν μαζικά πλέον στην ελληνική επικράτεια. Το φθινόπωρο έρχονται και άλλοι πρόσφυγες από τον Πόντο. Μετά την πρώτη εισροή στην πόλη οι πρόσφυγες περιορίζονται με συρματοπλέγματα στους παλαιούς θαλάμους των συμμάχων, στο παλαιό λοιμοκαθαρτήριο της Καλαμαριάς.


Η 1η Ομάδα Καλαμαριάς έξω από την εστία της την 25η Μαρτίου 1928

Οι πρόσφυγες και ο Προσκοπισμός.

Στα τέλη του 1922,ο προσκοπισμός στη Θεσσαλονίκη υποδέχεται την μεγαλύτερη και πολυπληθέστερη εισδοχή προσφύγων στην χώρα.

Η πρώτη ενέργεια των Προσκόπων της Θεσσαλονίκης ήταν να τους υποδεχθούν. Το ειδικό γραφείο που ίδρυσε αρχικά το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων Κωνσταντινουπόλεως εγκαταστάθηκε στην λεωφόρο Βασιλέως Κωνσταντίνου αρ. 35, και υποδεχόταν τους ερχόμενους από τη Μικρά Ασία πρόσφυγες, που ήταν μέλη των εκεί προσκοπικών ομάδων. Το γραφείο έμενε ανοικτό κάθε μέρα από την 9η πρωινή μέχρι την 12 μεσημεριανή και από 3ης απογευματινής μέχρι της 7ης.

 Έκκληση των Προσκόπων της Θεσσαλονίκης

Η υποδοχή τόσων πολλών προσφύγων και η πρώτη εξυπηρέτηση τους και βοήθεια ήταν σχεδόν αδύνατη για τις μικρές δυνατότητες των Προσκόπων. Το Σώμα Προσκόπων της πόλης απεύθυνε έκκληση προς τους Προσκόπους των Ευρωπαϊκών πρωτευουσών.

«Αγαπητοί σύντροφοι.

Θεατές της τραγωδίας της Μικράς Ασίας, με τη βαθύτερη οδύνη σπεύδουμε να σας εκθέσουμε δια της παρούσης την κατάσταση των θυμάτων της Τουρκικής θηριωδίας. Τα γυναικόπαιδα κατά πόδας καταδιωκόμενα υπό των Τουρκικών θηρίων, εγκαταλείπουν τας γενέτειρας των και όλα τα αγαθά των και χωρίς ενδύματα, χωρίς τίποτα καταφεύγουν στην Ελλάδα για να ζητήσουν άσυλο. Η θέα των δυστυχισμένων αυτών ανθρώπων είναι τόσο τρομερά, ώστε ο καλύτερος κάλαμος δεν θα μπορούσε να περιγράψει την αθλιότητα τους. Γέροντες, παιδιά και γυναίκες γυμνοί και πειναλέοι ασθενείς και ελεεινοί περιφέρονται στις οδούς της πόλης και ζητιανεύουν άρτο και βοήθεια. Του χειμώνα προσεγγίζοντος μπορεί ο καθένας να φανταστεί τι θα υποφέρουν αργότερα εάν δεν σπεύσουμε να ανακουφίσουμε τα δεινά τους. Ένα εκατομμύριο ήδη έφθασαν στην Ελλάδα και τα ατμόπλοια εξακολουθούν να αποβιβάζουν και άλλους. Μεταξύ των δυστυχών αυτών ευρίσκονται και οι αδελφοί μας πρόσκοποι της Μικράς Ασίας.

Οι πρόσκοποι της Θεσσαλονίκης, Έλληνες, Εβραίοι και Ρώσοι, πιστοί στους προσκοπικούς νόμους, έσπευσαν να παρέχουν την συνδρομή τους αλλά ο μέγας αυτός αριθμός των δύστυχων αυτών, δεν επιτρέπει να πραγματοποιηθεί το ιερό μας καθήκον.

Εν ονόματι του πολιτισμού!, Εν ονόματι της ανθρωπότητας!, Εν ονόματι του Διεθνούς προσκοπισμού!, Εν ονόματι του ευγενούς  μας νόμου!

Οι αδελφοί σας πρόσκοποι της Θεσσαλονίκης κάμουν έκκληση στη γενναιοδωρία σας και στα ευγενή σας αισθήματα και εκλιπαρούν την συνδρομή σας για τη σωτηρία των. Διηγηθείτε στους γονείς σας τα μαρτύρια των δύστυχων αυτών και να είστε βέβαιοι ότι δεν θα αρνηθούν να δώσουν κάτι για να ζεσταθούν οι γέροι και τα παιδιά, τα αθώα εκείνα πλάσματα τα οποία θα πεθάνουν από την πείνα και το κρύο. Ελπίζουμε ότι θα απαντήσετε στην έκκληση μας και να απευθύνεται τα βοηθήματα σας στην Θεσσαλονίκη.

Με βαθιά ευγνωμοσύνη, Οι πρόσκοποι της Θεσσαλονίκης. »

Οι πρόσκοποι ανέλαβαν την υγειονομική υπηρεσία των καταυλισμών και πρόκειται να αναλάβουν ολόκληρη τη Δημόσια Υγεία της Θεσσαλονίκης διαιρουμένη σε έξη τμήματα. Ένα ακόμη μέλημα είναι να ετοιμαστούν στολές για τους πρόσφυγες προσκόπους. Σε νεότερη ανακοίνωση τους, εκφράζουν δημόσια ευχαριστίες προς την νέα Βιομηχανία «Έρια» για την δωρεά 100 μέτρων μάλλινου υφάσματος για τους πρόσφυγες Προσκόπους της Μικράς Ασίας.

Στην προσκοπική οικογένεια εντάχθηκαν όμως και στελέχη του Προσκοπισμού από τις χαμένες πατρίδες , όπως ο Θεόδωρος Λίτσας, ο Γιάννης Βασιλειάδης, ο Σπύρος Ιατρίδης, ο Βασίλης Αγγελίδης αλλά και μικρότεροι αργότερα όπως ο Δημήτρης Μακρίδης οι οποίοι θα διαμορφώσουν θετικά το προσκοπικό μέλλον της πόλεως.

 

Προσφυγικές Ομάδες που δημιουργήθηκαν στην πόλη.

Με την υποδοχή των Προσκόπων προσφύγων ξεκινά η δημιουργία νέων ομάδων στις προσφυγικές γειτονιές. Η 9ηομάδα προσκόπων Αναλήψεως, στην περιοχή των εξοχών που ιδρύθηκε από τον Αρχηγό Ιωάννη Τρέμμα της 5ης ομάδος στις 25 Ιουνίου 1924. Η ομάδα των Ρώσων προσκόπων που ιδρύθηκε από Ρώσους επαναπατρισθέντες εμιγκρέδες, που εκδιώχθηκαν από την Ρωσία μετά την επανάσταση των μπολσεβίκων του 1917, η ομάδα επίσης των Κωνσταντινοπολιτών Προσκόπων με αριθμό 16η.. Στην Οργάνωση του Σώματος Προσκόπων Θεσσαλονίκης έχει ενταχθεί και οι Θράκες Πρόσκοποι που έφθασαν στην Θεσσαλονίκη. Αργότερα με τη δημιουργία των προσφυγικών συνοικισμών της Καλαμαριάς και της Τούμπας δημιουργήθηκαν νέες προσφυγικές ομάδες. Η Θεσσαλονίκη μια μεγάλη προσφυγούπολη οφείλει πολλά στην ανάπτυξη της στον προσφυγικό Προσκοπισμό με την δημιουργία πολλών ομάδων και την ανάδειξη σπουδαίων Αρχηγών που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη του Προσκοπισμού της.


(το κείμενο είναι προδημοσίευση από το νέο βιβλίο του Χρήστου Σταθόπουλου «Η Ιστορία του Ελληνικού Προσκοπισμού κατά τη περίοδο 1923-1939», που θα κυκλοφορήσει μέσα στους επόμενους μήνες)

[1] Αντώνης Λιάκος: «Η εμφάνιση των νεανικών οργανώσεων . Το παράδειγμα της Θεσσαλονίκης». Εκδόσεις Λωτός Σελ. 16.  

[2] Εφημερίδα «Αθηναϊκά Νέα »28/8/1931.

[3]Ησαΐας, Η. «Ιστορία του Ελληνικού Προσκοπισμού», (Αθήνα, 1949), σ.247-8

[4]Ιστορικό Αρχείο ΣΕΠ

[5] Η Ιστορία της Ίδρυσης των Προσκοπικών ομάδων της Ιωνίας. Πρώτος τόμος της «Ιστορίας του Ελληνικού Προσκοπισμού» Ησαΐα Ησαΐα  σελίδα 282.

[6] Ιστορικό Αρχείο Σ.Ε.Π.

[7] Ο Δημητρός Δάλλας (Σμύρνη1867 - Αθήνα 1929) υπήρξε διακεκριμένος αθλητικός παράγων και δημοσιογράφος, που διετέλεσε πρόεδρος του Πανιωνίου Γ.Σ. από το 1915 ως το 1928 και με τη δράση του συνέβαλε στη συνέχιση της λειτουργίας του συλλόγου στην Αθήνα μετά την καταστροφή της Σμύρνης. Με τη δημιουργία προσκοπικών ομάδων στη Μικρά Ασία, ενεργοποιήθηκε στον προσκοπισμό. Διετέλεσε αντιπρόεδρος του ΣΕΓΑΣ. Υπήρξε αγνός φίλαθλος και οραματιστής με έντονη δράση. Καθοριστική ήταν η συνεισφορά του στην καθιέρωση των Βαλκανικών Αγώνων Στίβου, στην εισαγωγή του γυναικείου αθλητισμού στην Ελλάδα και στην προώθηση του αθλήματος του βόλεϊ ανδρών και γυναικών.  Πηγή: Λινάρδος Πέτρος, «Η Σμύρνη του Πανιωνίου. Από την μικρασιατική πρωτοπορία στην Αθηναϊκή αναγέννηση» Φίλοι των Τεχνών. Νέα Σμύρνη 1998.