«Τι κάνουν οι πρόσκοποι, μαθαίνουν να δένουν κόμπους και βοηθούν τις γιαγιάδες να περάσουν τον δρόμο;» είναι η πιο συχνή ερώτηση που δέχονται, άλλοτε με ειλικρινή απορία και κάποιες φορές με πειρακτική διάθεση, οι υπεύθυνοι των κατά τόπους προσκοπικών συστημάτων. Εν έτει 2021 οι πρόσκοποι φυσικά συνεχίζουν να μαθαίνουν να δένουν κόμπους και δεν θα αφήσουν αβοήθητη καμία γιαγιά που χρειάζεται φροντίδα, αλλά παράλληλα αναπτύσσουν δράσεις με σημαντικό κοινωνικό και περιβαλλοντικό αποτύπωμα και διεκδικούν το φετινό Νομπέλ Ειρήνης.
«Από την ίδρυσή του, το 1907, ο προσκοπισμός έχει επικεντρωθεί στη δημιουργία ενός καλύτερου κόσμου. Μέσω του συστήματος διά βίου μάθησης που ακολουθεί, έχει επιτρέψει σε νέες και νέους με ηγετικές ικανότητες και δεξιότητες να προωθήσουν την ειρήνη, τον σεβασμό, την αμοιβαία κατανόηση και τη βοήθεια στον συνάνθρωπο στις κοινωνίες που δραστηριοποιείται. Ο προσκοπισμός βοηθάει στην οικοδόμηση μιας διαρκούς κουλτούρας ειρήνης, ενσωματώνοντας τις ιδέες της ομαδικής εργασίας, της ενότητας και της διαπολιτισμικής κατανόησης στο πρόγραμμα και στις δραστηριότητές του για τη νεολαία», τονίζει ο κ. Χριστόφορος Μητρομάρας, γενικός έφορος των Ελλήνων Προσκόπων. «Η Παγκόσμια Οργάνωση της Προσκοπικής Κίνησης προτάθηκε μαζί με δεκάδες άλλες αξιόλογες υποψηφιότητες για το Βραβείο Νομπέλ Ειρήνης του 2021, ως αναγνώριση της εξαιρετικής συνεισφοράς του προσκοπισμού στην ενδυνάμωση εκατομμυρίων νέων σε όλον τον κόσμο για τη δημιουργία συνθηκών ειρήνης και υγιούς διαλόγου στις κοινωνίες όπου δραστηριοποιείται».
Στην Ελλάδα το Σώμα μετράει 111 χρόνια λειτουργίας – είναι ο μακροβιότερος εθελοντικός οργανισμός για νέους. Αυτή τη στιγμή υπάρχει προσκοπική παρουσία σε 350 περιοχές σε ολόκληρη τη χώρα, καλύπτοντας περίπου το 75%-80% της ελληνικής επικράτειας. Τα ενεργά μέλη αγγίζουν τις 25.000 άτομα, εκ των οποίων οι 8.000 είναι ενήλικοι εθελοντές. Μαζί με τους φίλους του προσκοπισμού και άτομα που υπήρξαν μέλη της Προσκοπικής Κίνησης, αλλά δεν συμμετέχουν ενεργά πλέον ως ενήλικοι εθελοντές, οι πρόσκοποι ξεπερνούν τις 200.000.
«Ο προσκοπισμός είναι κάτι παραπάνω από μία εθελοντική παιδαγωγική κίνηση για νέους», τονίζει ο κ. Μητρομάρας, γενικός έφορος των Ελλήνων Προσκόπων (δεξιά).
Η διαδικασία εγγραφής είναι πολύ εύκολη. Γίνονται δεκτά παιδιά από την ηλικία των επτά ετών, έφηβοι, νέοι και ενήλικοι. Εως την ηλικία των 11 ετών εντάσσονται στην αγέλη ως λυκόπουλα, από 11 έως 15 ετών ανήκουν στην ομάδα των προσκόπων και από τα 15 έως τα 18 χρόνια τους λογίζονται ως μέλη της κοινότητας ανιχνευτών. Για τους ενηλίκους υπάρχουν δύο επιλογές: νέοι ηλικίας 18-26 ετών μπορούν να συμμετέχουν είτε ως μέλη του Προσκοπικού Δικτύου είτε ως ενήλικα στελέχη, τα οποία στην πραγματικότητα είναι οι συνοδοί / αρχηγοί των ανηλίκων μελών. Και οι τέσσερις ηλικιακές ομάδες λειτουργούν µε την επίβλεψη και την ευθύνη εκπαιδευμένων ενήλικων εθελοντών που βοηθούν τα ανήλικα μέλη να ανακαλύπτουν τις κλίσεις, τα ενδιαφέροντα και την προσωπικότητά τους, ώστε να γίνουν ενεργοί και χρήσιμοι πολίτες.
Αύξηση στις εγγραφές
Την τελευταία δεκαετία έχει παρατηρηθεί μεγάλη αύξηση, της τάξης περίπου του 12%, στις εγγραφές νέων μελών, κυρίως παιδιών δημοτικού. Μάλιστα, σε κάποιες περιπτώσεις τα συστήματα αναγκάστηκαν να σταματήσουν τις εγγραφές, γιατί, βάσει των κανόνων λειτουργίας, έχει οριστεί ανώτατος αριθμός μελών σε κάθε ηλικιακή ομάδα σε κάθε σύστημα. Προσκοπικά συστήματα υπάρχουν σήμερα σε δεκάδες μεγάλες και μικρότερες πόλεις της χώρας, ακόμη και σε απομακρυσμένες περιοχές, όπως η Ορεστιάδα, η Καστοριά, η Φλώρινα, η Σύμη, η Λέρος, η Κάλυμνος, αλλά και σε πόλεις του εξωτερικού, όπως το Κάιρο, η Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, καθώς και το Παρίσι. Τα τελευταία δύο χρόνια εγκαινιάστηκαν και λειτουργούν συστήματα και σε περιοχές όπου δεν υπήρχαν, όπως στο Πέραμα, στη Νέα Αγχίαλο και στην Κύθνο, ενώ υπάρχει ενδιαφέρον μόλις το επιτρέψουν οι συνθήκες να ανοίξουν συστήματα σε Σαντορίνη, Ανδρο και Ναύπακτο.
Αλληλεγγύη
Στο πάνθεον των προσκόπων ξεχωρίζουν ο Νιλ Αρμστρονγκ, ο Ντέιβιντ Μπέκαμ, ο Στίβεν Σπίλμπεργκ, ο Πολ Μακάρτνεϊ, ο Μπιλ Γκέιτς, αλλά και ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν και ο CEO της Pfizer, δρ Αλμπερτ Μπουρλά, μου θυμίζει ο κ. Μητρομάρας. Γιατί όμως ένα παιδί να ασχοληθεί με τον προσκοπισμό; «Είναι μία πολύ επωφελής και ταυτόχρονα οικονομική δραστηριότητα για μία οικογένεια. Επίσης, το μεγαλύτερο μέρος του προγράμματος πραγματοποιείται στη φύση, κάτι που επιζητούν οι γονείς, γιατί λείπει από τα παιδιά σήμερα», απαντά ο κ. Μητρομάρας. Οι πρόσκοποι παίζουν, περπατούν στη φύση, κάνουν κατασκευές, εξερευνούν, καλλιεργούν τις πιο απλές δεξιότητες, αλλά και αποκτούν προσανατολισμό, ανακαλύπτουν τα άστρα του ουρανού, μαθαίνουν να ετοιμάζουν ένα απλό γεύμα και να χρησιμοποιούν τα σήματα Μορς. Και φυσικά πηγαίνουν κατασκήνωση κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Αν όλα αυτά φαίνονται απλά, είναι ωστόσο μέρος της πολύτιμης διαδικασίας της βιωματικής μάθησης που χρησιμοποιεί με επιτυχία ο προσκοπισμός και σε πολλές άλλες εκπαιδευτικές δομές παραμένει ζητούμενο. «Το παιδί, με κύριο εργαλείο το παιχνίδι, αναπτύσσει τις ικανότητές του, αποκτά δεξιότητες που το συνοδεύουν στη ζωή του, ανεξαρτητοποιείται, γίνεται υπεύθυνος πολίτης, βελτιώνει τον εαυτό του, μαθαίνει να σέβεται τον διπλανό του και να προσφέρει στην κοινωνία. Ο προσκοπισμός είναι κάτι παραπάνω από μία εθελοντική παιδαγωγική κίνηση για νέους. Είναι καλλιέργεια της ενσυναίσθησης, ψυχική ενδυνάμωση, παγκόσμια συναδέλφωση, προσφορά στο κοινωνικό σύνολο, αγάπη για τον συνάνθρωπο και το φυσικό περιβάλλον. Πολύ πριν γίνουν “αναγκαίες” οι δράσεις κοινωνικής ευθύνης από τις εταιρείες, οι πρόσκοποι είχαν στο DNA τους την έννοια της αλληλεγγύης και της κοινωνικής προσφοράς. Και αυτό το έχουμε αποδείξει έμπρακτα, και κυρίως αθόρυβα, όλα τα χρόνια από την ίδρυσή μας».
Οι πρόσκοποι είναι πρεσβευτές των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ, ενώ έχουν συνάψει και υλοποιούν μνημόνιο συνεργασίας με το υπουργείο Περιβάλλοντος, με στόχο την πραγματοποίηση δράσεων και ενεργειών για την προστασία των δασών, την προώθηση της ανακύκλωσης και την ευαισθητοποίηση των νέων για θέματα προστασίας του δασικού και φυσικού περιβάλλοντος. Τα τελευταία χρόνια διατηρούν συνεργασία με περιβαλλοντικές οργανώσεις, συμμετέχουν σε πρόγραμμα citizens science για «υιοθεσία» παραλιών και μέτρηση απορριμμάτων, έχουν δημιουργήσει την Προσκοπική Ομάδα Διάσωσης Αγριας Ζωής με τη χρηματοδότηση του Πράσινου Ταμείου, στο πλαίσιο της οποίας έχουν εκπαιδευτεί πάνω από 200 νέοι στη διάσωση άγριων ζώων.
Συμμετέχουν επίσης σε εθελοντικές φυλάξεις δασικών εκτάσεων και αλσών στις πόλεις και έχουν ανακυκλώσει πάνω από 57.000 συσκευές κινητών και αξεσουάρ σε συνεργασία με γνωστή εταιρεία κινητής τηλεφωνίας.
Εθελοντική προσφορά
Τους μήνες της υγειονομικής κρίσης και της καραντίνας οι πρόσκοποι αφιέρωσαν χιλιάδες ώρες στην εθελοντική προσφορά. Σε συνεργασία με δήμους και περιφέρειες της χώρας, ενήλικα στελέχη των προσκόπων βοήθησαν νοσοκομεία στο στήσιμο σκηνών προκειμένου να γίνουν κέντρα αιμοδοσίας και συντόνισαν τις αιμοδοσίες, μοίρασαν ενημερωτικά φυλλάδια στο κοινό αναφορικά με τους τρόπους προστασίας από τον ιό, προσέφεραν προϊόντα μέσω του προγράμματος «Βοήθεια στο Σπίτι», ανέλαβαν τα ψώνια από σούπερ μάρκετ για ηλικιωμένους και μοναχικούς ανθρώπους, στελέχωσαν τηλεφωνικά κέντρα υποστήριξης που έχουν οργανωθεί από διάφορους δήμους.
Στόχος, ένας καλύτερος κόσμος
«Ο προσκοπισμός είναι πολυσυλλεκτικός και πολυδιάστατος. Οι περισσότερες εξωσχολικές δραστηριότητες για παιδιά και εφήβους προσφέρουν την ανάπτυξη μιας μόνο ικανότητας, μιας γνώσης ή απλά διασκέδαση, αλλά το προσκοπικό πρόγραμμα προσφέρει πολυσχιδείς δράσεις. Ολες μας οι δραστηριότητες είναι σχεδιασμένες ώστε να είναι ελκυστικές αλλά και παράλληλα να κοινωνικοποιούν, να ευαισθητοποιούν και να δίνουν αυτοπεποίθηση στα παιδιά, στους εφήβους και στους νέους, για τη μετέπειτα ζωή τους», σημειώνει ο κ. Μητρομάρας. «Στους προσκόπους, το παιδί θα βρει μια παρέα φίλων μέσα στην οποία θα μάθει να συνεργάζεται, θα ανακαλύψει νέες κλίσεις, θα ζήσει καινούργιες εμπειρίες και θα κερδίσει ανεκτίμητες γνώσεις. Τελικά, το παιδί θα έχει τη δυνατότητα να γίνει αυτόνομο, ως άτομο αλλά και ως μέλος του κοινωνικού συνόλου, υποστηρικτικό, ικανό δηλαδή να δείξει ενδιαφέρον για τους άλλους, να ενεργεί μαζί τους και για αυτούς και να μοιράζεται τις ανησυχίες τους. Επίσης, θα έχει τη δυνατότητα να γίνει υπεύθυνο, ικανό να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες και την ευθύνη για τις πράξεις του, αλλά και αφοσιωμένο, ικανό να διεκδικεί και να δρα, πάντα με σεβασμό σε πανανθρώπινες αξίες και υψηλά ιδανικά».
