Ευθύμιος Μπακογιάννης: Το «κατ’ ενωμοτίες σύστημα» λειτουργεί και εκτός Προσκόπων!

Λίγες ημέρες μετά την Υπογραφή Μνημονίου Συνεργασίας μεταξύ Σώματος Ελλήνων Προσκόπων και Υπουργείου Περιβάλλοντος & Ενέργειας για την προστασία του Υμηττού, ο πάντα Πρόσκοπος και Γενικός Γραμματέας Χωροταξίας και Αστικού Περιβάλλοντος του Υπουργείου Ευθύμιος Μπακογιάννης, μιλάει αποκλειστικά στο blog των Προσκόπων.

Αναλύει μεταξύ άλλων τι προβλέπει το Μνημόνιο για τον Υμηττό, τι είναι η Μονάδα Βιώσιμης Κινητικότητας, ποια τα κίνητρα της πολιτείας προς τους πολίτες για μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση και μας αποκαλύπτει πώς το «κατ’ ενωμοτίες σύστημα» λειτουργεί και εκτός Προσκόπων!

(συνέντευξη στο Ενήλικο Στέλεχος του Σ.Ε.Π. & Δημοσιογράφο Κώστα Νούση)

Είστε ένας άνθρωπος ο οποίος έχει αφήσει τη δική του σφραγίδα στην Προσκοπική Κίνηση και την προσφορά στο κοινωνικό σύνολο. Μία λαμπρή πορεία στο ακαδημαϊκό έργο, σήμερα Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Περιβάλλοντος & Ενέργειας. Ποιες είναι οι δεξιότητες που αποκτήσατε στους Προσκόπους και αξιοποιείτε σήμερα ώστε το έργο σας να γίνεται καλύτερο και πιο εύκολο για το σύνολο της κοινωνίας;

Από τα παιδικά μου χρόνια έμαθα μέσα από τον Προσκοπισμό να λειτουργώ με ευγένεια,να είμαι υποστηρικτικός προς τους άλλους, να αναπτύσσω τις δεξιότητες μου και να καλλιεργώ τις γνώσεις μου μέσα από σκληρή εργασία αλλά πάντα στο πλαίσιο της ευγενούς άμιλλας. Πιστεύω πολύ στο ρόλο της ομάδας, μου αρέσει να λειτουργώ με μικρές ομάδες και να εφαρμόζω το «κατ’ ενωμοτίες σύστημα» με τους συνεργάτες μου μοιράζοντας αρμοδιότητες και δίνοντας ρόλο και ευθύνες στον κάθε ένα ξεχωριστά. Τα πιο σημαντικό όμως που μου δίδαξε ο Προσκοπισμός είναι η διαχείριση της ηγεσίας. Όλοι κρινόμαστε όταν αναλαμβάνουμε να ηγηθούμε μιας προσπάθειας και κυρίως όταν έχουμε εξουσία που μπορεί να αλλάξει την ιστορία σε κάθε χρονική στιγμή. Τόσο στην ακαδημαϊκή μου πορεία όσο και στην κυβερνητική μου θητεία μέχρι σήμερα, προσπαθώ να είμαι δίκαιος, να ενθαρρύνω τους συνεργάτες μου, ενώ θέτω στόχους και τους αξιολογώ καθημερινά. Από τον Προσκοπισμό έχω πάρει πολύ περισσότερα από ό,τι έχω δώσει. Οι αξίες της Προσκοπικής Κίνησης μου μεταλαμπαδεύτηκαν στην παιδική μου ηλικία μέσα από τις κατασκηνώσεις και τις δράσεις τόσο από το σύστημα των Προσκόπων της Αμαλιάδας όσο και των Αεροπροσκόπων της Κηφισιάς. Επίσης, η ενασχόλησή μου με τα κοινά του Σώματος, τις διεθνείς σχέσεις και το εθνικό συμβούλιο νεολαίας με βοήθησαν να αναπτύξω τον κύκλο των γνωριμιών μου, αλλά κυρίως να διαπραγματεύομαι και να ασκώ πολιτική.  

Βλέπουμε ότι ο τομέας του Περιβάλλοντος είναι ψηλά στην ατζέντα, τόσο της Ελληνικής Κυβέρνησης όσο και των κυβερνήσεων σε παγκόσμιο επίπεδο. Πώς μπορούν οι Πρόσκοποι να συμβάλλουν στη δημιουργία μιας περιβαλλοντικής κουλτούρας;

Η εμπλοκή των Προσκόπων σε πρακτικές και δράσεις που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος είναι ένα μεγάλο στοίχημα. Θέλουμε η προσπάθεια αυτή να ενδυναμώσει την αντίστοιχη κουλτούρα των νέων που θα «τραβήξει» και τις υπόλοιπες γενιές. Το ΥΠΕΝ δουλεύει πολύ προς αυτήν την κατεύθυνση δημιουργώντας το πλαίσιο που θα συνδέσει (α) την καθημερινότητα και (β) την δημιουργικότητα των νέων με το κεφάλαιο «περιβάλλον». Για το πρώτο εργαζόμαστε πάνω στην αναβάθμιση της ποιότητας του χώρου σε όλα τα επίπεδα (αστικό περιβάλλον, φυσικό περιβάλλον) γιατί όπως είναι γνωστό το ανθρώπινο μάτι μαθαίνει στο ωραίο και μετά το αναζητά. Για το δεύτερο εργαζόμαστε στην ανάδειξη του περιβάλλοντος ως μοχλό υποστήριξης της νεανικής και καινοτομίας και νεοφυούς επιχειρηματικότητας.

Τι περιλαμβάνει το σχεδιασμός και το Μνημόνιο που υπογράψατε για τον Υμηττό; Ποια είναι τα οφέλη της υπογραφής του Μνημονίου για το βουνό και το αστικό περιβάλλον και πώς θα επωφεληθούν οι πολίτες της Αττικής;

Στόχος του Μνημονίου είναι καταρχάς η δημιουργία ενός μητροπολιτικού δικτύου μονοπατιών δίνοντας την δυνατότητα στον πεζοπόρο να διασχίσει ολόκληρη την ραχοκοκαλιά του Υμηττού, από την Αγία Παρασκευή ως την Λίμνη Βουλιαγμένης (ή και με την αντίθετη φορά). Πέραν αυτού,στο πλαίσιο του Μνημονίου τα συμβαλλόμενα Μέρη επιδιώκουν να ενθαρρύνουν την περαιτέρω ανάπτυξη συνεργασιών και συνεργειών μεταξύ τους, ενεργοποιώντας τους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς και τους πολίτες, που θα μπορούν να επισκεφτούν τον Υμηττό ως πεζοπόροι, για την επίτευξη των κοινών σκοπών που αφορούν στην ευρύτερη προστασία του Υμηττού και τη βελτιστοποίηση των υπηρεσιών του εν λόγω οικοσυστήματος αναγνωρίζοντας την πολυλειτουργικότητα, την προσαρμοστικότητακαι τον κοινωνικο-οικονομικό του ρόλο.

Δημιουργούνται επίσης δυνατότητες για σύνδεση του δικτύου με το πλέγμα των μεγάλων χώρων πρασίνου του λεκανοπεδίου, τα μητροπολιτικά πάρκα του Γουδή και των Ιλισίων, το μητροπολιτικό πάρκο Ελληνικού καθώς και με έναν κυκλικό ποδηλατόδρομο που θα ενώνει σημαντικούς πόλους της Αθήνας (Εμπορικό Κέντρο Αθήνας, Ακρόπολη, Ζάππειο, Παναθηναϊκό Στάδιο,Πολιτιστικό Κέντρο Αθήνας, Πανεπιστημιούπολη, Πολυτεχνειούπολη).

Φοβάστε μήπως η προσέλευση περισσότερων πολιτών στο βουνό, θα αλλοιώσει το φυσικό περιβάλλον; Πώς θα μπορούσε να αποτραπεί ένα τέτοιο ενδεχόμενο;

Καταρχάς,να σημειώσω δύο «θεσμικά» θέματα (α) ότι ο Υμηττός διέπεται από πολύ σοβαρή νομοθεσία και Π.Δ. που ορίζει κανόνες για την προστασία του και (β) οι προδιαγραφές για τα μονοπάτια είναι γραμμένες μέσα στο πνεύμα της «προστασίας»και του σεβασμού της φύσης. Για τον λόγο αυτό τα συμβαλλόμενα μέρη έχουν μέσα στους βασικούς ρόλους τους τις εργασίες συντήρησης και καθαρισμού, τη διάθεση κατάλληλα εκπαιδευμένου ανθρώπινου δυναμικού συνοδείας των πεζοπόρων,διοργάνωση εκπαιδευτικών εκδρομών κλπ. Τέλος, έχουμε ήδη δει στην πράξη ότι όπου δημιουργούνται οργανωμένα πεζοπορικά μονοπάτια, ενισχύεται πάρα πολύ η περιβαλλοντική συνείδηση των επισκεπτών σε ένα φυσικό χώρο. Στο τέλος οι ίδιοι οι πεζοπόροι φροντίζουν την διατήρησή του.

Σχεδιάζετε και άλλα αντίστοιχα προγράμματα σε άλλα βουνά του Λεκανοπεδίου, πχ στην Πάρνηθα ή την Πεντέλη; Ποια τα σχέδιά σας και για τα άλλα βουνά της χώρας;

Το ΥΠΕΝ έχει επενδύσει πολύ στη δημιουργία και ανάδειξη των πεζοπορικών μονοπατιών και έχει υποστηρίξει ιδιαίτερα τις σχετικές δράσεις. Ήδη έχουν φτιαχτεί πολλά δίκτυα και μεμονωμένες διαδρομές σε όλη την χώρα και σε διαφορετικά φυσικά περιβάλλοντα (ορεινά, νησιωτικά, παραλίμνια περιαστικά κλπ). Επίσης, έχουν προταθεί σχετικά χρηματοδοτικά προγράμματα και υπάρχουν πολλές δυνατότητες.Κατά τον ίδιο τρόπο για την Πεντέλη και την Πάρνηθα υπάρχουν διάφορες προτάσεις και σκέψεις, που θα τις δούμε την κατάλληλη στιγμή.

Η πανδημία του Covid-19 έστρεψε πολλούς πολίτες στο να αγοράσουν ποδήλατο ή να«ξεθάψουν» από αποθήκες τα παλιά τους. Πόσο υπερήφανοι είμαστε για το ποδηλατικό δίκτυο της χώρας, σε επίπεδο ασφάλειας, σε επίπεδο αποκλειστικής χρήσης από ποδηλάτες; Έχουμε να ζηλέψουμε από άλλες ευρωπαϊκές χώρες;

Η πανδημία του ιού COVID-19 έφερε όλο τον κόσμο μπροστά σε μία σημαντική αλλαγή,αυτή την τήρησης της λεγόμενης «κοινωνικής απόστασης», και οι πόλεις του κόσμου φαίνεται να βρίσκονται μπροστά σε μία σημαντική ευκαιρία να αλλάξουν τη μέχρι σήμερα πορεία τους και να στραφούν σε πιο υγιείς και φιλικές στο περιβάλλον λύσεις για τις καθημερινές μετακινήσεις. Το ίδιο συνέβη κι εδώ και είναι πραγματική ευκαιρία. Όπως δοκιμάστηκε με επιτυχία σε πολλές χώρες, το Υπουργείο μας προώθησε διάταξη για την δημιουργία έκτακτων λωρίδων κίνησης ποδηλάτων και έκτακτων λωρίδων κίνησης πεζών. Για την συνέχεια : το ποδηλατικό δίκτυο της χώρας υπολείπεται των άλλων χωρών, κυρίως λόγω της γεωμετρίας των ελληνικών οδών και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των ελληνικών πόλεων και της υπαίθρου. Στο Υπουργείο προωθούμε το ποδήλατο όσο πιο «ολιστικά» γίνεται, ετοιμάζοντας καταρχάς ΕΘΝΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ με 11 διαφορετικούς άξονες (Χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιασμός φιλικός στο ποδήλατο, ενίσχυση της χρήσης του ποδηλάτου στον αστικό χώρο, στην ύπαιθρο, στα νησιά, της συνδυασμένης χρήσης του ποδηλάτου με άλλα μέσα, της χρήσης του ποδηλάτου στις εμπορευματικές μεταφορές,του ποδηλατικού τουρισμού, της αθλητικής ποδηλασίας κλπ).

Ένας από στόχους του Υπουργείου Περιβάλλοντος  Ενέργειας είναι η στροφή στην ηλεκτροκίνηση. Ποια κίνητρα θα χρησιμοποιήσετε ώστε οι πολίτες να στραφούν στην ηλεκτροκίνηση, είτε αυτό είναι πατίνι, είτε στην ακριβότερη εκδοχή ηλεκτρικό αυτοκίνητο; Σε τι βαθμό θα βοηθήσει το κράτος μία τέτοια ριζική στροφή;

Έχουν περιγραφεί μια σειρά από κίνητρα, γι’ αυτόν τον σκοπό (επιδότηση, απόσυρση,φορολογικές απαλλαγές, μείωση τελών κυκλοφορίας, δωρεάν στάθμευση, άρση απαγόρευσης κίνησης εντός δακτυλίου  κλπ.)που αφορούν τους πολίτες, τους Δήμους, και τις επιχειρήσεις καθώς και τις εταιρείες που εκτελούν μεταφορικό έργο. Ο στόχος είναι και πάλι μια «ολιστική»αντιμετώπιση που θα προωθήσει την ηλεκτροκίνηση στις καθημερινές μετακινήσεις των πολιτών, στις εμπορευματικές μεταφορές και στις εταιρικές μετακινήσεις.Πέρα από τα κίνητρα, προωθείται ο κατάλληλος εξοπλισμός με φορτιστές στον αστικό χώρο, στους σταθμούς μετεπιβίβασης, στο εθνικό δίκτυο, στις πύλες εισόδου (λιμάνια, μαρίνες, αεροδρόμια, σιδηροδρομικούς σταθμούς κλπ.). Ως την πιο σημαντική πρότασή μου στο νομοσχέδιο για την ηλεκτροκίνηση θεωρώ την επιδότηση για την αγορά ηλεκτρικού ποδηλάτου και ηλεκτρικού σκούτερ που θα ανέρχεται στο ύψος των 1000€. Πιστεύω ότι και τα συναρμόδια Υπουργεία θα συμφωνήσουν με την πρόταση αυτή και το όφελος στα αστικά κέντρα θα είναι πολύ μεγάλο τόσο με την μείωση των ρύπων όσο και με την μείωση του κυκλοφοριακού κορεσμού. 

Είστε ιδρυτικό μέλος της Μονάδας Βιώσιμης Κινητικότητας της ΣΑΤΜ ΕΜΠ. Τι σημαίνει αυτό στην πράξη;

Η Μονάδα Βιώσιμης Κινητικότητας δημιουργήθηκε το 2000 στο ΕΜΠ, σε μια στιγμή που είχε πια γίνει σαφής η υστέρηση της ελληνικής πόλης και η αδυναμία της να συμμετάσχει στην μεγάλη στροφή που έκαναν τότε οι ευρωπαϊκές κοινωνίες προς ένα αύριο πιο ανθρώπινο, πολιτισμένο και βιώσιμο.Στην Ευρώπη εκείνη την εποχή το παράδειγμα του ποδηλάτου, της αξιόπιστης και προχωρημένης τεχνολογικά δημόσιας συγκοινωνίας και των ήπιων διαμορφώσεων για τον πεζό ήταν ζωντανό και αρκούσε να μεταφερθεί και στον τόπο μας. Ωστόσο η νοοτροπία στην Ελλάδα παρέμενε δέσμια του αυτοκινήτου και σε ό,τι αυτό συνεπάγεται για την πόλη και για τους πιο αδύνατους, όπως είναι οι ανάπηροι, οι ηλικιωμένοι τα παιδιά. Στην πόλη, ο δυνατός επέβαλε απόλυτη κυριαρχία με τον πιο άγριο τρόπο, σε εμπόδιζε να περπατήσεις, να αναπνεύσεις, να ησυχάσεις. Σε μεγάλο βαθμό όσα ίσχυαν τότε ισχύουν και σήμερα. Είναι αλήθεια ότι χάρη σε ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις κάποια έργα έγιναν, όπως πεζόδρομοι, ποδηλατόδρομοι, μετρό και τραμ στην Αθήνα. Δεν κατάφεραν να αποθαρρύνουν την ανεξέλεγκτη επέκταση της ελληνικής πόλης που προκαλεί την ενίσχυση της εξάρτησής της από το αυτοκίνητο. Τι πέτυχε τελικά η Μονάδα Βιώσιμης Κινητικότητας από τους στόχους της; Σε πείσμα των δύσκολων συνθηκών και του εχθρικού περιβάλλοντος κατάφερε να είναι παρούσα σε κάθε διάλογο που γινόταν στις τοπικές κοινωνίες για το περιβάλλον, την πόλη, τη βιώσιμη κινητικότητα και το ποδήλατο. Σήμερα, από τη θέση μου ως Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Περιβάλλοντος έχω εφαρμόσει τα πιστεύω μου και έχω βάλει τον πεζό, τον ποδηλάτη, τα ΑΜΕΑ, στο επίκεντρο της συζήτησης για το σχεδιασμό των μελλοντικών ελληνικών πόλεων. Αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας είναι οι ανακοινώσεις για πεζοδρομήσεις και ποδηλατόδρομους στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και σε πολλές άλλες πόλεις στην Ελλάδα.

Υπενθυμίζεται ότι το Ίδρυμα Σώμα Ελλήνων Προσκόπων έχει σε ισχύ ακόμα ένα Μνημόνιο Συνεργασίας με το Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας για δράσεις και ενέργειες για την προστασία των δασών, την προώθηση της ανακύκλωσης καθώς και την ευαισθητοποίηση των νέων για θέματα προστασίας του δασικού και φυσικού περιβάλλοντος.